Znacząco rośnie częstość występowania świerzbu we wszystkich grupach wiekowych. Wymienia się wiele przyczyn tego zjawiska m.in. znaczne przedłużenie długości życia, coraz częściej stosowane leczenie immunosupresyjne, częstsze występowanie chorób przebiegających z obniżoną odpornością (jak nowotwory, zakażenie HIV) oraz oporność na stosowane leki przeciwświerzbowe. Według danych epidemiologicznych choroba częściej występuje w dużych miastach, nieco częściej u kobiet i dzieci oraz w miesiącach zimowych. Do rozprzestrzeniania się choroby dochodzi podczas bliskiego kontaktu osobistego, zatem kontakt seksualny stanowi najczęstszą drogę rozprzestrzeniania się schorzenia. Ponadto zakażenie może nastąpić podczas innych kontaktów bezpośrednich, takich jak pielęgnacja chorego, uprawianie sportów kontaktowych oraz pośrednio przez różne przedmioty codziennego użytku takie jak ręczniki, ubrania, materace czy fotele.
Świerzb jest chorobą pasożytniczą. Czynnik sprawczy świerzbu, Sarcoptes scabiei var. hominis został zidentyfikowany w XVII wieku i jest pasożytem wyłącznie ludzkim. Samica świerzbowca za pomocą silnych żuwaczek drąży tunele w warstwie rogowej naskórka. Dziennie składa dwa lub trzy jaja, które dojrzewają po około tygodniu a po trzech tygodniach rozwijają się postacie dorosłe. Świerzbowce żywią się keratyną naskórka. Poza organizmem człowieka są w stanie przeżyć jedynie 2-3 dni. W przypadku pierwszego kontaktu ze świerzbowcem objawy infekcji pojawiają się po około 3-6 tygodniach, przy ponownym nawet po 1-4 dniach.
Klasycznym objawem świerzbu jest intensywny świąd, szczególnie nasilony w godzinach wieczornych i nocnych z uwagi na większą aktywność świerzbowców w ciepłym i ciemnym otoczeniu. Największe problemy diagnostyczne występują u osób starszych, którym stale towarzyszy świąd skóry związany z jej suchością oraz w przypadku współwystępowania innych schorzeń skóry przebiegających ze świądem takich jak wyprysk czy atopowe zapalenie skóry. Po skutecznym leczeniu świerzbu świąd skóry może utrzymywać się nawet do 4 tygodni, co związane jest z obecnością świerzbowców w warstwie rogowej naskórka do momentu fizjologicznego złuszczenia się tej warstwy. Zmiany skórne w przebiegu zakażenia świerzbowcem cechują się znaczną różnorodnością. Największe znaczenie diagnostyczne mają nory świerzbowcowe, czyli zmiany o typowym przecinkowatym lub nieregularnym kształcie, odpowiadające tunelowi utworzonemu przez samicę świerzbowca, która widoczna jest na jednym z jego końców w postaci czarnej kropki. W praktyce jednak takie zmiany skórne spotykane są bardzo rzadko. Do najbardziej charakterystycznych objawów na skórze zaliczamy występowanie pęcherzyków, grudek, wydrapań, niekiedy powikłanych przez wtórne zakażenie bakteryjne. W szczególnych postaciach świerzbu obserwuje się występowanie zmian pęcherzowych, guzkowych, oraz nasilonego złuszczania. Typowa lokalizacja zmian chorobowych to przestrzenie międzypalcowe, paliczki bliższe, zgięciowa powierzchnia nadgarstka, okolica narządów płciowych, a u dzieci dłonie i podeszwy.
U osób dbających o higienę częste mycie i osuszanie skory powoduje usunięcie dużej liczby świerzbowców tak więc zmiany kliniczne na skórze są nieproporcjonalnie małe w stosunku do nasilenia świądu.