Pokrzywka to niejednorodny zespół chorobowy o zróżnicowanej, często nieznanej, przyczynie i zbliżonym obrazie klinicznym, w którym wykwitem pierwotnym jest bąbel pokrzywkowy będący wynikiem ograniczonego obrzęku skóry właściwej, spowodowanym rozszerzeniem naczyń i zwiększeniem przepuszczalności ich ścian, z przenikaniem osocza i różnorodnych mediatorów do otaczających tkanek. Typowy bąbel pokrzywkowy to zmiana wyniosła, często z płaskim szczytem, o zabarwieniu różowym lub porcelanowobiałym i o ostrym, wyraźnym brzegu. Większość bąbli pokrzywkowych otoczona jest rumieniową obwódką a ich wielkość może wahać się od kilku milimetrów do kilku centymetrów, aż po zlewne zmiany zajmujące duże okolice ciała. Bąble pokrzywkowe szybko powstają i ustępują po kilku lub kilkunastu godzinach, bez pozostawienia śladu. U około połowy chorych współwystępuje obrzęk naczynioruchowy, który najczęściej obejmuje wargi, powieki, ręce, stopy, genitalia, rzadziej krtań. Wówczas objawy chorobowe utrzymują się dłużej, do 72 godzin i towarzyszy im ból i rozpieranie skóry.

Z uwagi na czas trwania wyróżniamy:

– pokrzywkę ostrą – trwającą do 6 tygodni (2/3 przypadków),

– pokrzywkę przewlekłą – trwającą powyżej 6 tygodni.

 

Z uwagi na etiologię wyróżniamy:

– pokrzywkę idiopatyczną (samoistną, o nieznanej przyczynie),

– pokrzywkę fizykalną (m.in. cieplną, z zimna, z ucisku, słoneczną, wibracyjną, dermograficzną),

– pokrzywkę cholinergiczną,

– pokrzywkę wodną,

– pokrzywkę pokarmową,

– pokrzywkę polekową,

– pokrzywkę kontaktową,

– pokrzywkę wywołaną przez alergeny wziewne.

Ostra pokrzywka należy do najczęściej występujących chorób skóry. Szacuje się, że 20-30% ogólnej populacji przebyło w ciągu swojego życia przynajmniej jeden epizod ostrej pokrzywki. Choroba występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Pokrzywka przewlekła natomiast dotyczy około 1-4% populacji.

Rozpoznanie pokrzywki opiera się na stwierdzeniu jednopostaciowej osutki bąblowej, krótkotrwałym utrzymywaniu się poszczególnych wykwitów, ustępowaniu zmian bez pozostawienia śladu, współwystępowaniu świądu oraz danych z wywiadu lekarskiego.

Diagnostyka pokrzywki jest procesem bardzo złożonym i polega na wykonaniu szeregu badań laboratoryjnych, testów prowokacyjnych oraz testów alergicznych.

Podstawą leczenia pokrzywki stanowią leki przeciwhistaminowe, poza tym stosuje się kortykosteroidy, rzadziej ketotifen, ẞ-mimetyki, montelukast, nifedypinę, cyklosporynę czy leki biologiczne. Pacjenci ze zdiagnozowaną pokrzywką powinni unikać kontaktu ze zdiagnozowanymi alergenami oraz czynnikami nieswoiście nasilającymi lub wywołującymi pokrzywkę, takimi jak kwas acetylosalicylowy, opioidy, alkohol, stres psychiczny.