Wyprysk zimowy (xerotic eczema, dry skin eczema) to powierzchowny stan zapalny skórny, charakteryzujący się obecnością zmian rumieniowo-złuszczających oraz pęknięć, rozpadlin naskórka. Proces chorobowy dotyczy jednakowo często kobiet i mężczyzn. Występuje u osób dorosłych niezależnie od wieku, przy czym wyróżnić należy postać występującą u dzieci i u osób w podeszłym wieku. Głównym czynnikiem sprzyjającym powstaniu schorzenia jest nadmierne wysuszenie skóry, które może wynikać z właściwości osobniczych skóry pacjenta albo może być spowodowane warunkami atmosferycznymi oraz sposobem ogrzewania pomieszczeń.
Zmiany chorobowe najczęściej lokalizują się w obrębie skóry twarzy i dystalnych części kończyn, rzadziej w obrębie skóry tułowia. W obrazie klinicznym stwierdza się obecność rozlanego nadmiernego rogowacenia skóry, czyli suchości skóry i niewielkiego złuszczania, rzadziej współwystępowaniem zmian rumieniowych. W innej postaci choroby stwierdza się obecność ognisk o średnicy 2-4 cm z towarzyszącym intensywnym złuszczaniem naskórka. Z kolei w innej postaci schorzenia naskórek złuszcza się dużymi płatami, które z kolei otoczone są głębokimi szczelinami zlokalizowanymi na podłożu zapalnym. Tak więc obraz schorzenia znacznie różni się w zależności od odmiany choroby. Niewątpliwie wspólną cechą wszystkich odmian wyprysku zimowego jest świąd skóry.
Najważniejszym czynnikiem sprzyjającym powstaniu schorzenia u osób w podeszłym wieku jest suchość skóry. Nierzadko przyczyniają się do tego złe nawyki higieniczne – przede wszystkim brak natłuszczania skóry po kąpieli co w połączeniu z fizjologicznym spadkiem produkcji łoju u osób w podeszłym wieku sprzyja nadmiernemu przesuszeniu i złuszczaniu naskórka. Centralne ogrzewanie i duże różnice temperatur w okresie zimowym tylko nasilają ten problem. Nadmierna suchość skóry może wynikać także z obecności chorób nerek lub też ze stosowania niektórych leków.
W leczeniu schorzenia zaleca się unikanie czynników nadmiernie wysuszających skórę oraz odpowiednie zatłuszczanie skóry. Zawsze należy zasięgnąć opinii specjalisty by wykluczyć łuszczycę, łojotokowe zapalenie skóry, grzybicę czy łupież różowy.