Grzybica paznokci, pomimo wynalezienia bezpiecznych i skutecznych doustnych leków o szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego, nadal pozostaje schorzeniem trudnym do leczenia, przewlekłym, cechującym się znaczną tendencją do nawrotów.
Grzybica paznokci to choroba często spotykana w codziennej praktyce dermatologicznej – stanowi około 15-40% wszystkich schorzeń paznokci i około 30% grzybiczych zakażeń skóry i jej przydatków. Częstość występowania tego schorzenia w populacji ocenia się na 2-13%. Z uwagi na fakt, że wielu pacjentów z zakażeniem grzybiczym płytek paznokciowych nie szuka pomocy specjalisty – przypuszcza się że podane liczby nie odzwierciedlają stanu faktycznego.
Najczęstszym czynnikiem etiologicznym grzybicy paznokci są grzyby należące do dermatofitów (80%). Wśród najczęściej izolowanych gatunków wymienić należy: Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes v. interdigitale, Epidermophyton floccosum. Grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida (na czele z Candida albicans) odpowiedzialne są za mniej niż 20% przypadków grzybicy paznokci. Natomiast częstość zakażeń grzybami pleśniowymi (najczęściej: Scopulariopsis brevicaulis i Hendersonula toruloidea) wynosi 1,5-6%.
Grzybicze zakażenia wywołane przez dermatofity najczęściej, bo aż w 80% przypadków, dotyczą płytek paznokciowych stóp. Zakażenia paznokci wywołane przez grzyby drożdżopodobne zdecydowanie częściej dotyczą paznokci rąk (75%). Z kolei zakażenia płytek paznokciowych wywołane przez grzyby pleśniowe najczęściej dotyczą osób starszych i obejmują paluchy.
Obraz kliniczny grzybicy paznokci jest uzależniony od miejsca wniknięcia drobnoustroju, czyli od miejsca w którym rozpoczął się proces chorobowy.
Najczęściej w praktyce klinicznej mamy do czynienia z dystalną i podpaznokciową onychomikozą, w której infekcja rozpoczyna się od wolnego końca i bocznych brzegów paznokcia. W jej przebiegu dochodzi początkowo do utraty przejrzystości płytki, oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska, a następnie do zmiany zabarwienia i pogrubienia płytki paznokciowej z obecnością rogowacenia podpaznokciowego. Zmieniona płytka staje krucha i łamliwa. Najczęściej ten typ grzybicy związany jest z zakażeniem dermatofitami oraz grzybami pleśniowymi.
Proksymalna podpaznokciowa onychomikoza to druga co do częstości występowania postać zakażenia grzybiczego w przypadku zajęcia paznokci rąk. Infekcja rozpoczyna się od wniknięcia patogennych grzybów pod obrąbek naskórkowy. W początkowym etapie infekcji ma miejsce charakterystyczne przebarwienie, a właściwie zbielenie bliższej części paznokcia. W ramach postępu schorzenia następuje wyruszenie płytki paznokciowej z miernie nasilonym rogowaceniem podpaznokciowych. Zajęte są także wały okołopaznokciowe.
Wewnątrzpaznokciowa onychomikoza to postać zakażenia grzybiczego, w której do wniknięcia patogennych grzybów dochodzi od wolnego końca płytki paznokciowej. Zmieniona płytka paznokciowa cechuje się zmleczeniem, nierówną powierzchnią i blaszkowatym złuszczaniem. Nie obserwuje się natomiast oddzielenia płytki paznokciowej od łożyska ani rogowacenia podpaznokciowego. Najczęściej za taki obraz chorobowy odpowiedzialne są dermatofity.
Z kolei całkowicie dystroficzna onychomikoza może mieć postać pierwotną – wówczas dotyczy pacjentów z przewlekłą kandydozą skórno-śluzówkową lub wtórną – w przebiegu zaawansowanego procesu chorobowego opisanych powyżej typów grzybicy paznokci. Zajęte płytki paznokciowe są przebarwione, pogrubiałe z tendencją do wykruszania się. Ostatecznie dochodzi do całkowitej utraty zajętych płytek paznokciowych z obecnością nieregularnych mas rogowych pokrywających łożysko.