Wszawica (pediculosis) to choroba wywołana przez pasożyty, należące do stawonogów. U ludzi wyróżniamy: wszawicę głowową, wszawicę odzieżową oraz wszawicę łonową.
Wszawica głowowa
Wszy występują w obrębie owłosionej części skóry i odżywiają się krwią człowieka. W miejscu ich ugryzienia powstaje silnie swędzący odczyn zapalny. Schorzenie to najczęściej dotyczy dzieci w przedszkolach i młodzieży szkolnej, ale także osób nie przestrzegających zasad higieny. Choroba rozprzestrzenia się w wyniku używania wspólnych nakryć głowy, szczotek do włosów i grzebieni oraz przez kontakt bezpośredni. Charakterystycznym objawem wszawicy jest silny świąd skóry. Wszy można dostrzec gołym okiem – są niewielkie 2-3 mm, mają jasną beżowo-brązową barwę. Najłatwiej można je zaobserwować gdy są w ruchu i szybko przemieszczają się wzdłuż włosa. Ich jaja są wielkości ok. 1 mm, mają barwę jasnożółtą lub białą i są mocno przytwierdzone do nasady włosa.
Wszawica odzieżowa
Wszawica odzieżowa występuje przede wszystkim u osób nie przestrzegających zasad higieny, osób bezdomnych i alkoholików. Ponadto schorzenie pojawia się w czasie klęsk żywiołowych i w miejscach przeludnionych. Do zarażenia dochodzi najczęściej przez kontakt bezpośredni z osobą zaraźoną lub przez nocleg w złych warunkach higienicznych. Wesz odzieżowa nie przebywa na skórze, lecz żyje i rozmnaża się w odzieży oraz pościeli. Jej jedynym źródłem pokarmu jest krew ludzka. Objawem dominującym w przypadku zakażenia wszawicą odzieżową jest intensywny świąd skóry. Na skórze pojawiają się grudki, przeczosy, a w następstwie przewlekłego drapania może dochodzić do pogrubienia i łuszczenia się skóry. Nierzadko dochodzi do wtórnych zakaźeń ropnych oraz powstawania brunatnych przebarwień skóry. Zmiany chorobowe lokalizują się głównie na szyi, ramionach, na skórze klatki piersiowej i pośladkach.
Wszawica łonowa
Wszawica łonowa to choroba przenoszona głównie drogą kontaktów płciowych. Rzadziej możliwe jest przeniesienie zakażenia przez noszenie odzieży osoby zainfekowanej. Typowym objawem wszawicy łonowej jest silny świąd wzgórka łonowego oraz obecność sino-fioletowych lub szarych plam powstających w miejscu ukłucia przez wesz, są to tzw. plamy błękitne, które powstają wskutek hemolizy erytrocytów. Wesz może wędrować z okolicy łonowej i zajmować m.in. kończyny górne, skórę brzucha, ud, pach, brwi oraz rzęsy.