Alergia na jady owadów błonkoskrzydłych to zespół objawów klinicznych przebiegających z różnym nasileniem, do rozwoju którego dochodzi u osoby uczulonej po użądleniu. Alergeny jadu owadów takich jak osa, pszczoła, szerszeń, trzmiel to w większości glikoproteiny o masie od 10 do 50 kDa. Skład alergenowy jadu różni się pomiędzy poszczególnymi gatunkami, wyróżnić możemy w nim między innymi aminy biogenne, aminokwasy, cukry, fosfolipidy, oligopeptydy, melityna, apamina, czynnik degranulujący mastocyty, fosfolipazy, kininy, hialuronidaza, fosfataza.
Najczęściej reakcja alergiczna przebiega jako reakcja natychmiastowa IgE-zależna typu I wg. Gella i Coombsa, rzadziej jako reakcja typu II, III lub IV.
Po użądleniu najczęściej obserwuje się obrzęk o średnicy powyżej 10 cm utrzymujący się powyżej 24 godzin, rzadziej współwystępują pęcherze. Ponadto może dojść do rozwoju ogólnoustrojowej reakcji anafilaktycznej do wstrząsu włącznie. W Europie częstość występowania reakcji anafilaktycznej wynosi od 1,2 do 3,2 na 100 tysięcy mieszkańców na rok, a liczba zgonów od 0,1 do 0,5 na 1 mln. mieszkańców.
Objawy w przebiegu reakcji anafilaktycznej mogą dotyczyć różnych układów i tak wymienić należy:
– ze strony skóry: rumień, świąd, pokrzywka, obrzęk, następnie bladość i sinica,
– ze strony jamy ustnej: obrzęk i świąd warg i języka,
– oczy: obrzęk naczynioruchowy, przekrwienie, łzawienie,
– układ oddechowy: nieżyt i blokada nosa, obrzęk języka, gardła i krtani, prowadzący do skurczu oskrzeli, zwiększonego wydzielania śluzu, kaszlu i świszczącego oddechu,
– układ pokarmowy: bóle brzucha, wzmożona perystaltyka, biegunka, wymioty,
– układ krążenia: spadek ciśnienia tętniczego, tachykardia, omdlenia, bóle w klatce piersiowej,
– układ moczowy: nietrzymanie moczu, parcie na mocz, z czasem skąpomocz i niewydolność nerek,
– centralny układ nerwowy: pobudzenie, zasłabnięcie, utrata przytomności,
– objawy ogólne: zmęczenie, podwyższenie temperatury.
W diagnostyce alergii na jady owadów błonkoskrzydłych przeprowadza się diagnostykę w warunkach nadzoru szpitalnego: skórne testy punktowe oraz testy śródskórne. Najbezpieczniejszą dla pacjenta formę diagnostyki stanowią badania krwi, polegające na oznaczeniu poziomu antygenowo swoistych przeciwciał klasy IgE w surowicy.
Osoby uczulone na jad owadów zawsze powinny mieć przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną oraz zestaw przeciwwstrząsowy.